De Westlander en zijn moNUment’Roozenburghuizen’ in Naaldwijk (deel 2)

Nieuws
De fraai gedecoreerde woning aan het Zuideinde 32 werd zeer waarschijnlijk gebouwd door meester metselaar Johannes Roozenboom.
De fraai gedecoreerde woning aan het Zuideinde 32 werd zeer waarschijnlijk gebouwd door meester metselaar Johannes Roozenboom. (Foto: PvdV)

In de rubriek ‘De Westlander en zijn moNUment’ staan karakteristieke en herkenbare bouwwerken in Westland centraal. Zowel het verleden als het heden worden in deze artikelen belicht; vandaar ‘moNUment’. Naast Roozenburg bouwde ook de Dessing woningen aan het eind van de 19de eeuw in Naaldwijk. Een verkorte versie van dit artikel stond in Het Hele Westland van 30 oktober 2019. 

door Piet van der Valk 

In het eerste deel gaven we aan dat niet alle woningen die als Roozenburghuizen bekend stonden, van de hand van Roozenburg waren. En Villa Nova, de oudste van de vijf in deze stijl, moest aan de rij worden toegevoegd. De bouwer van dat pand was waarschijnlijk Johannes Roozenburg, de vader van Cornelis Martinus Roozenburg, maar van een ontwerper weten we eigenlijk niets. Dat geldt voor bijna al de vijf woningen waar dit artikel over gaat. Een zesde, de woning van Hein Groenewegen werd afgebroken en stond langs de Galgeweg in Naaldwijk, waar nu autorijschool Don is gevestigd. Deze woning leek nog het meest op die van de Molenlaan 8 te Honselersdijk. Alleen over de woning aan de Lange Broekweg concludeerden we eerder, dat het ontwerp dit pand zeer waarschijnlijk van de hand van Wilhelmus Dessing 1848-1935 was. Een fraaie ontwerptekening van de woning werd getekend door deze Willem Dessing Pz. en is nog in bezit van de familie Knoll. Van deze meester timmerman met een eigen bedrijf verwacht we niet dat hij in privé een tekening van het werk van een plaatselijke collega-concurrent zou maken en deze vervolgens aan de opdrachtgever van die woning geeft. Willem Dessing ontwierp in 1890 ook de oude veiling aan de Haven te Naaldwijk en de opzet van die voorgevel vertoonde een duidelijke overeenkomst met de opbouw van de gevels van de woningen waar dit artikel over gaat.

Verdere overeenkomsten
Leden van de familie Roozenburg waren meester metselaars, die van de familie Dessing daarentegen meester timmerlieden en beide families waren van goede katholieke huize. Er zou mogelijk een band tussen de bedrijven zijn geweest, beide families woonden en werkten in Naaldwijk. Er zou dus sprake kunnen zijn geweest van een samenwerking, waarbij beide zijden hun inbreng hadden in een werk. Een sterke interesse in architectuur was bij beide families aanwezig. Cornelis Martinus Roozenburg 1850-1900 was een veelzijdig man, we komen hem in de archieven tegen als meester metselaar, aannemer, architect, handelaar en gemeente-opzichter, dit laatste tot zijn dood. Hij maakte in ieder geval fraaie ontwerpen in Naaldwijk, Schiedam en Loosduinen, echter bijna zijn al die werken inmiddels gesloopt. Maar niet de woningen aan de Kleine Woerdlaan 25 t/m 35 te Naaldwijk. Cornelis was gehuwd met Mie van Rutte 1854-1917, met haar kregen zij 16 kinderen. Hij kwam echter op 50 jarige leeftijd te overlijden. Mie was ook daarna nog een knap ondernemend vrouw en in de Westlandsche Courant lezen we onder andere “Verslag van het verhandelde in den Raad der Gemeente Naaldwijk op 5 Sept. 1905, voormiddags te 10 uren. Verzoek Wed. C.M. Roozenburg om op haar tuin aan de Geest een straat te mogen aanleggen breed 7 M. tot het bouwen van 14 arbeiderswoningen. Toegestaan onder de gebruikelijke voorwaarden”. Dit werd de “Martinus Dorpiusstraat” ook wel Mie Rutstraat genoemd.

Zuideinde 32
Aan de Zuidweg 42, werd in 1871 door Leonardus Joannes Dirkszoon (Leendert) van den Berg 1811-1876 en begin 1835 gehuwd met Maria Grootegoed, een vergunning gevraagd om daar een grote woning te kunnen bouwen. Een gedenksteen bij de start van de bouw werd ingemetseld. Leendert had grond gekocht van de Domeinen en stichtte daar in zuidwestelijke richting, waar nu de wijk Galgeblok ligt, een nieuwe tuinderij. Vier generaties van den Berg zouden er tot november 1999 blijven wonen, de tuin werd eerder verkocht. Zij hebben daar heel wat adreswijzigingen voor hun kiezen gekregen, van Zuidweg 42 kreeg het vervolgens de nrs. 54, 59, toen werd het Zuideinde 65, daarna toch weer Zuidweg 10 en uiteindelijk wederom Zuideinde met nummer 32. Totdat dus Cornelia Johanna van der Knaap, de weduwe van Wilhelmus van den Berg een achterkleinzoon van Leendert, de woning aan familie de Pater verkocht. Deze fraai gedecoreerde woning werd zeer waarschijnlijk gebouwd door meester metselaar Johannes Roozenboom en ook zijn dan 21 jarige zoon Cornelis Martinus werkte mee, om het vak in z’n vingers te krijgen. Het is de stijl van die tijd met grove gestucte elementen in de gevel verwerkt en met name op de hoeken. Men noemde deze stijl neorenaissance. De renaissance was een bouwstijl die zijn intrede deed na de middeleeuwen. En met neorenaissance duidde men de 19e-eeuwse, internationaal verspreide bouwstijl waarin werd teruggegrepen op motieven uit de renaissancebouwkunst. Daartoe behoren onder andere de trapgevels, speklagen, de kenmerkende horizontale lijnen die de gevel in ‘vlakken’ verdelen, blokken en kruiskozijnen. Ook invloeden uit de Franse bouwstijl, met rijke natuurstenen gevels en indrukwekkende dakpartijen behoren hiertoe. Wat later zou Johannes twee woningen voor zijn twee oudste zonen aan het Zuideinde bouwen. De huidige eigenaren Fop en Tineke de Pater Hendrikse zullen de woning verkopen en hun leven voortzetten in de rustige omgeving van de Betuwe.

Dijkweg 43 - 45
Voor dit pand werd in 1872 vergunning verleend aan Cornelis Vijverberg 1836-1919. Een herdenkingssteen in de gevel vermeld “C.VYVERBERG EN ECHTGENOOTE ALSMEDE H:A:M:F:VYVERBERG 1 JULI 1872”. Hij was in mei 1860 gehuwd met Theodora de Jong 1837-1905, er werden geen kinderen geboren. Cornelis was boer aan de Kleine Achterweg in Naaldwijk en verhuisde in 1973 naar de Dijkweg. Vanaf 1877 werd hij raadslid tot 1890 en daarna tot augustus 1913 wethouder en loco burgemeester van de gemeente Naaldwijk. Hij volgde als wethouder zijn neef Pieter Vijverberg 1824-1890, van de hoeve Cruisbrouck op, die wethouder van 1885 tot 1890 was. In 1906 werd Cornelis als loco burgemeester ook drie maanden waarnemend burgemeester, toen burgemeester Anthony Ruterus van Beekum Maurisse op 21 mei van dat jaar na een kortstondige ziekte kwam te overlijden en Hendrik Jacob Herman Modderman jr. pas op 21 augustus 1906 tot nieuwe burgemeester kon worden benoemd. De woning is minder robuust qua uitstraling dan die aan het Zuideinde, maar wel heel duidelijk in een gelijke stijl gebouwd. Ook van deze woning is niet met zekerheid te melden door wie deze werd ontworpen en/of gebouwd. Aannemelijk is evenwel dat Roozenburg hier een hand in heeft gehad. Deze woning werd in oktober 1934 door Adriaan Dessing verbouwd tot een dubbel woonhuis. De verbouwingstekening vermeld “Plan verbouwing dubbel woonhuis voor het R.K. Armbestuur te Naaldwijk” De woning was al eerder voorzien van een extra entree aan de rechter zijde en werd door het R.K. Armbestuur gebruikt. Het is waarschijnlijk dat het pand na deze verbouwing als dubbel woonhuis werd verkocht. Nu is aan de rechterzijde een galerie gevestigd en worden beide woningen nog steeds bewoond.

Status
Tot slot werd de woning aan het Zuideinde 32 zoals dat uit het gemeentelijk register blijkt, op 17 januari 2012 als gemeentelijk monument onder de nummer 12-0001435 opgenomen. Dijkweg 43-45 werd, volgens het gemeentelijk register, op 3-12-2013 evenals gemeentelijk monument onder de nummers 13-0208580 respectievelijk 13-0208618 opgenomen.

Wilt u reageren dit artikel of bent u bezitter of bewoner van een monument? Mail dan naar pamvdvalk@gmail.com. Deze rubriek kwam tot stand in samenwerking met de Monumentencommissie van gemeente Westland. Bronnen: Gerard Beijer, vrijwilliger bij het Historisch Archief Westland, mevr. Tineke de Pater Hendrikse mede-eigenaresse van de woning aan het Zuideinde.

De fraai gedecoreerde woning aan het Zuideinde 32 werd zeer waarschijnlijk gebouwd door meester metselaar Johannes Roozenboom.